Το ζήτημα των μερικών επιτόπιων ελέγχων πρόληψης σε καταστήματα μαζικής εστίασης

ΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ Α. ΑΝΤΩΝΙΟΣ
ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ – ΦΟΡΟΤΕΧΝΙΚΟΣ
ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΣΤΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ
«ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΩΜΑΤΟΣ
ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ (Ι.Ε.Σ.Ο.Ε.Λ.)»

Σε συνεργασία με την Γαλάνη Πολυξένη, Λογίστρια 

Θα προσπαθήσω σε αυτό το άρθρο να καταγράψω το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο για την διαφύλαξη των λογιστικών αρχείων ,τους κανόνες έκδοσης αυτών αλλά και την «διαδικασία» ελέγχου από μέρους των κλιμακίων ελέγχου σε ένα προληπτικό έλεγχο σε επιχείρηση της οποίας έχουμε την λογιστική και φοροτεχνική επίβλεψη.

Α. Νομοθετικό πλαίσιο 

Με την παρ. 1 του άρθρου 38 του Ν.4308/2014 ρητά ορίζεται ότι από το χρόνο έναρξης ισχύος αυτού καταργείται ο Κ.Φ.Α.Σ. καθώς και κάθε ερμηνευτική εγκύκλιος ή οδηγία που έχει εκδοθεί βάσει αυτού ή του προϊσχύσαντος Κ.Β.Σ. (Π.Δ. 186/1992), με την παρ. 2 του άρθρου 38του Ν.4308/2014 ορίζεται ότι «ο Ν.1809/1988 καταργείται από 1η Ιανουαρίου 2015, καθώς και κάθε διάταξη, ερμηνευτική εγκύκλιος ή Οδηγία έχει εκδοθεί δυνάμει εκείνου του νόμου. Κατ’ εξαίρεση, παραμένει σε ισχύ το άρθρο 10 του Ν.1809/1988 για παραβάσεις που διαπράττονται μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2014».

Με την παράγραφο 1 του άρθρου 25 του Ν.4174/2013, προβλέπονται τα στοιχεία που πρέπει να φέρει η εντολή διενέργειας του φορολογικού ελέγχου. Μεταξύ των στοιχείων που φέρει η ως άνω εντολή είναι η διάρκεια του φορολογικού ελέγχου καθώς και ο χαρακτηρισμός (είδος) πλήρης ή μερικός έλεγχος.

Για τα στοιχεία αυτά σημειώνουμε τα εξής: Η διάρκεια του ελέγχου που θα τίθεται συναρτάται άμεσα τόσο με το χαρακτηρισμό (είδος) ελέγχου πλήρης ή μερικός όσο και με τα δεδομένα της κάθε υπόθεσης όπως είναι το μέγεθος της επιχείρησης, το αντικείμενο των εργασιών, ο βαθμός δυσκολίας κλπ.
Β. Λογιστικά αρχεία 

Τα λογιστικά αρχεία, φορολογικοί ηλεκτρονικοί μηχανισμοί, φορολογικές μνήμες και αρχεία που δημιουργούν οι φορολογικοί ηλεκτρονικοί μηχανισμοί πρέπει να διαφυλάσσονται κατ’ ελάχιστον:

α) για διάστημα πέντε (5) ετών από τη λήξη του αντίστοιχου φορολογικού έτους εντός του οποίου υπάρχει η υπάρχει η υποχρέωση υποβολής δήλωσης ή

β) εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις της παραγράφου 2 του άρθρου 36 του Κώδικα, έως ότου παραγραφεί το δικαίωμα έκδοσης από τη Φορολογική Διοίκηση πράξης προσδιορισμού του φόρου, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παράγραφο αυτή ή

γ) έως ότου τελεσιδικήσει η απαίτηση της Φορολογικής Διοίκησης σε συνέχεια διενέργειας φορολογικού ελέγχου ή έως ότου αποσβεστεί ολοσχερώς η απαίτηση λόγω εξόφλησης.»

Συνεπώς σε περίπτωση προληπτικού ελέγχου δεν έχουμε υποχρέωση επίδειξης των λογιστικών αρχείων (βιβλίων) διότι από τα ανωτέρω αυτά μπορούν να τηρούνται και να φυλάσσονται οπουδήποτε, ακόμη και κατά την διάρκεια της περιόδου που αφορούν, με την προϋπόθεση να επιδεικνύονται και να δίνονται στον έλεγχο όταν αυτά ζητηθούν, εντός πέντε (5) εργασίμων ημερών από την κοινοποίηση του σχετικού αιτήματος ,

Γ. Έκδοση λογιστικών αρχείων (στοιχείων) λιανικής 

Από 1/1/2015, ημερομηνία έναρξης ισχύος των Ε.Λ.Π. (Ν.4308/2014), η έκδοση στοιχείων λιανικής γίνεται με τη χρήση Φ.Η.Μ. (φορολογική ταμειακή μηχανή ή μηχανισμό Ε.Α.Φ.Δ.Σ.Σ.), που προβλέπει ο Ν.1809/1988 κατά τη θέση σε ισχύ του παρόντος νόμου, κατά το χρόνο παράδοσης ή έναρξης της αποστολής, όταν πρόκειται για πώληση αγαθών όπως προβλέπονται από τα άρθρα 12 και 13 Ε.Λ.Π. Ν.4308/2014.

Γ1) Εφόσον η επιχείρηση διαθέτει φορολογικό μηχανισμό με πρόγραμμα εστιατορίου με λογισμικό εστιατορίου- ανοιχτών τραπεζιών, σύμφωνα με την οποία, για κάθε σερβίρισμα παραδίδεται στο τραπέζι μια προσωρινή απόδειξη με τα σερβιριζόμενα είδη και τις επιμέρους αξίες κάθε είδους, χωρίς να αναγράφεται συνολικό άθροισμα του ποσού, στο τέλος εκδίδεται τελική νόμιμη απόδειξη για το “κλείσιμο” του λογαριασμού του τραπεζιού , στην οποία αναφέρονται αναλυτικά τα είδη που καταναλώθηκαν και η συνολική τους αξία .

Τα δεδομένα δε τόσο των προσωρινών αποδείξεων όσο και της τελικής απόδειξης, αποθηκεύονται στη φορολογική μνήμη αυτής. Αυτό προκύπτει από την οδηγία με Αρ.Πρωτ.: ΔΕΛ Ζ ΚΦΑΣ 1142901 ΕΞ 2015/26.10.2015 Παροχή διευκρινίσεων, επί των διατάξεων περί εκδιδόμενων παραστατικών πώλησης με βάση τις διατάξεις των Ελληνικών Λογιστικών Προτύπων (Ν.4308/2014) στην παρ.2 αναφέρει:

Επομένως , οι εκδίδοντες αποδείξεις λιανικής με τη χρήση Η.Υ. και μηχανισμού Ε.Α.Φ.Δ.Σ.Σ., μπορούν να κάνουν ανάλογη εφαρμογή των προαναφερομένων και αντί να εκδίδουν σημασμένες αποδείξεις λιανικής πώλησης με κάθε σερβίρισμα, να εκδίδουν προσωρινές αποδείξεις δελτία παραγγελίας με σήμανση και για το “κλείσιμο” του λογαριασμού του τραπεζιού μια απόδειξη λιανικής πώλησης με σήμανση, για το σύνολο των σερβιρισθέντων ειδών.

Γ2) Εάν η επιχείρηση δεν διαθέτει πρόγραμμα εστιατορίου και η διαδικασία έκδοσης των αποδείξεων λιανικής γίνεται με τη χρήση Φ.Τ.Μ. εκδίδουν και παραδίδουν αποδείξεις λιανικής πώλησης με κάθε σερβίρισμα οι οποίες θα πρέπει να βρίσκονται στο τραπέζι.

Αυτό προκύπτει από την οδηγία με Αρ.Πρωτ.: ΔΕΛ Ζ ΚΦΑΣ 1142901 ΕΞ 2015/26.10.2015 Παροχή διευκρινίσεων, επί των διατάξεων περί εκδιδόμενων παραστατικών πώλησης με βάση τις διατάξεις των Ελληνικών Λογιστικών Προτύπων (Ν.4308/2014) στην παρ.3 αναφέρει:

«Συνεπώς, οι εκδίδοντες αποδείξεις λιανικής με τη χρήση Η/Υ και μηχανισμού Ε.Α.Φ.Δ.Σ.Σ., μπορούν να κάνουν ανάλογη εφαρμογή των προαναφερομένων και αντί να εκδίδουν σημασμένες αποδείξεις λιανικής πώλησης με κάθε σερβίρισμα, να εκδίδουν προσωρινές αποδείξεις δελτία παραγγελίας με σήμανση και για το «κλείσιμο» του λογαριασμού του τραπεζιού μια απόδειξη λιανικής πώλησης με σήμανση, για το σύνολο των σερβιρισθέντων ειδών.»

Εδώ αξίζει να θυμηθούμε μια παλαιότερη οδηγία την ΠΟΛ.1081/12.6.2009 που ανέφερε ότι οι εκμεταλλευτές των κέντρων διασκέδασης και όλων των καταστημάτων γενικά που διαθέτουν στο κοινό οποιοδήποτε είδος τροφής ή ποτού για επιτόπια κατανάλωση (κέντρα διασκέδασης, εστιατόρια, ψητοπωλεία, μεζεδοπωλεία, ταβέρνες, καφετέριες, πιτσαρίες και λοιπά συναφή), εκδίδουν και παραδίδουν τις αποδείξεις λιανικής πώλησης (Α.Λ.Π.), που εκδίδονται σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.1809/1988 και του άρθρου 13 του Κ.Β.Σ. ( π.δ. 186/1992), αμέσως μετά την εκτέλεση (σερβίρισμα) κάθε μιας παραγγελίας, αρχικής ή συμπληρωματικής.

Δ. Διαδικασία Ελέγχου 

Με βάση το Ν.4174/2013 στο Άρθρο 9 (Ερμηνευτικές Εγκύκλιοι και Οδηγίες) παρ. 2 ορίζεται ότι:

«Οι ερμηνευτικές εγκύκλιοι είναι δεσμευτικές για τη Φορολογική Διοίκηση, έως ότου ανακληθούν ρητά ή έως ότου τροποποιηθεί η νομοθεσία την οποία ερμηνεύουν. Η τυχόν μεταβολή της ερμηνευτικής θέσης της Φορολογικής Διοίκησης δεν ισχύει αναδρομικά σε περίπτωση που συνεπάγεται τη χειροτέρευση της θέσης των φορολογουμένων.»

Επομένως τα όσα αναφέρονται στην ανωτέρω οδηγία θα πρέπει να τηρούνται επακριβώς από τα κλιμάκια ελέγχου προκειμένου να μην δημιουργούνται “προβλήματα” κατά την διαδικασία του ελέγχου των λογιστικών αρχείων του ελεγχόμενου και να δημιουργεί κλίμα εμπιστοσύνης μεταξύ ελεγκτών και ελεγχόμενων. (παρ.12 Αριθ. πρωτ.: ΔΕΛ Β 1103395 ΕΞ 2016/ 6.7.2016). 

Δεν θα αναλύσουμε όλη την οδηγία Αριθ. πρωτ.: ΔΕΛ Β 1103395 ΕΞ 2016/6.7.2016 απλά θα σας παραθέσω κατά την άποψή μου τα πιο σημαντικά της στοιχεία της.

Έχουμε τα εξής :

1. Κάθε συνεργείο μερικού επιτόπιου ελέγχου, όταν διαπιστώνει διακίνηση αγαθών στο δρόμο ή έξοδο πελατών από κάθε είδους επαγγελματική εγκατάσταση πώλησης αγαθών ή παροχής υπηρεσιών, θα ζητά το προβλεπόμενο από το ν.4308/2014 παραστατικό διακίνησης ή πώλησης. Ευνόητο είναι ότι στις περιπτώσεις επιχειρήσεων εστίασης και αναψυχής (π.χ. ταβέρνες, εστιατόρια, ψησταριές, πιτσαρίες, καφενεία, μπαρ κ.λπ.), η είσοδος εντός του καταστήματος ή στους εξωτερικούς χώρους αυτού είναι απαραίτητη, προκειμένου να διαπιστωθεί η έκδοση παραστατικού λιανικής πώλησης για την επιτόπια κατανάλωση φαγητών, ποτών, κ.λπ. (παρ.2 Αριθ. πρωτ.: ΔΕΛ Β 1103395 ΕΞ 2016/6.7.2016)

2. Τα μέλη του συνεργείου ελέγχου δύνανται να εισέρχονται σε επαγγελματική εγκατάσταση και στις περιπτώσεις που διαπιστώνεται η μη έκδοση παραστατικού διακίνησης ή πώλησης, ή τα παραστατικά που αφορούν τη συναλλαγή δεν επιδεικνύονται στον έλεγχο, ή πρόκειται για περιπτώσεις εκ των προτέρων στοχευμένων ελέγχων λόγω δραστηριότητας, ιστορικού επιχείρησης, κ.λπ.,

– θα εισέρχονται οπωσδήποτε στην επαγγελματική εγκατάσταση,

– θα αναφέρουν την ιδιότητά τους,

– θα επιδεικνύουν την εντολή ελέγχου και την αστυνομική τους ταυτότητα,
(άρθρο 25 παρ. 2 ν.4174/2013)

– θα επαληθεύουν την παράβαση (όταν διαπιστώνεται) και

– θα θεωρούν τα βιβλία (στις περιπτώσεις που η επιχείρηση υποχρεούται σε ενημέρωση βιβλίων και εφόσον αυτά επιδειχθούν) και τα στοιχεία της επιχείρησης (ημερομηνία ελέγχου, ονοματεπώνυμο υπαλλήλων, υπογραφές).

Στη συνέχεια θα ελέγχουν αν αποδόθηκαν οι επιρριπτόμενοι και παρακρατούμενοι φόροι (Φ.Π.Α, Φ.Μ.Υ, Αμοιβές τρίτων, κ.λπ.) και θα αναζητούνται η υποβληθείσα δήλωση και η σχετική ταυτότητα οφειλής.

(παρ.3 Αριθ. πρωτ.: ΔΕΛ Β 1103395 ΕΞ 2016/6.7.2016

3. Με την ολοκλήρωση των ελεγκτικών επαληθεύσεων, από τα μέλη του συνεργείου ελέγχου και σε κάθε περίπτωση που διαπιστώνεται από το φορολογικό έλεγχο παράβαση, θα επιδίδεται στον υπόχρεο προσωρινός προσδιορισμός προστίμου, μαζί με το σχετικό σημείωμα διαπιστώσεων με τα αποτελέσματα του φορολογικού ελέγχου, στο οποίο θα αναφέρεται η φορολογική οφειλή με βάση τα αποτελέσματα του ελέγχου αυτού καθώς και οποιοδήποτε σχετικό στοιχείο τεκμηριώνει την διαπίστωση της παράβασης. 

Το σημείωμα διαπιστώσεων θα υπογράφεται από τα μέλη του συνεργείου που διενήργησαν τον έλεγχο και θα επιδίδεται άμεσα στον φορολογούμενο.

Με το σημείωμα διαπιστώσεων καλείται ο φορολογούμενος εντός είκοσι (20) ημερών από την κοινοποίηση να υποβάλλει ενδεχόμενες αντιρρήσεις του σχετικά με την επικείμενη έκδοση πράξης επιβολής προστίμου. Στη συνέχεια συντάσσεται αμελλητί έκθεση ελέγχου και εκδίδεται οριστική πράξη επιβολής προστίμου, σύμφωνα με τις οικείες Αποφάσεις (παρ.4 Αριθ. πρωτ.: ΔΕΛ Β 1103395 ΕΞ 2016/6.7.2016).

4. Όταν ο μερικός επιτόπιος έλεγχος διενεργείται σε επιχειρήσεις με οργανωμένα λογιστήρια (διπλογραφικό λογιστικό σύστημα ν.4308/2014) σε ημέρες και ώρες που το λογιστήριο αποδεδειγμένα δε λειτουργεί, ο έλεγχος πρέπει να περιορίζεται στην ορθή έκδοση των πάσης φύσεως παραστατικών διακίνησης ή πώλησης και να μη ζητά για θεώρηση τα λογιστικά βιβλία της επιχείρησης, ούτε να καταλογίζονται παραβάσεις μη επίδειξης λογιστικών βιβλίων.

Στην περίπτωση αυτή αν απαιτηθεί έλεγχος των τηρούμενων βιβλίων, αυτός πρέπει να γίνει σε εργάσιμη για το τμήμα του λογιστηρίου ημέρα και ώρα. Στις λοιπές περιπτώσεις που παραδίδονται τα τηρούμενα βιβλία από την επιχείρηση διενεργείται διασταυρωτικός έλεγχος των δεδομένων από τα βιβλία με τις υποβληθείσες περιοδικές δηλώσεις Φ.ΠΑ, των δύο τελευταίων φορολογικών περιόδων, και εφόσον διαπιστώνονται διαφορές ο έλεγχος επεκτείνεται και σε προηγούμενες φορολογικές περιόδους. (παρ.7 Αριθ. πρωτ.: ΔΕΛ Β 1103395 ΕΞ 2016/6.7.2016)

5. Η μη επιτόπια επίδειξη των δηλώσεων Φ.Π.Α. και παρακρατούμενων και επιρριπτόμενων φόρων δεν αποτελεί κατ’ αρχήν παράβαση. Στις περιπτώσεις αυτές θα υποδεικνύεται επίσης εγγράφως, με κοινοποίηση στον επιτηδευματία Πρόσκληση (ως συνημμένο έντυπο 4), να προσκομίσει τις δηλώσεις στην αρμόδια για τον έλεγχο Δ.Ο.Υ., σε χρόνο (ημέρα κ.λπ.) που θα ορίζεται σαφώς στην Πρόσκληση (σχετ. και η εγκύκλιος ΠΟΛ.1254/13.11.2001). Για τα παραπάνω θα ενημερώνεται εγγράφως και η αρμόδια για τον έλεγχο Δ.Ο.Υ., προκειμένου σε περίπτωση μη προσκόμισης των προαναφερόμενων δηλώσεων να προγραμματίζεται η διενέργεια των σχετικών ελέγχων.
Η όλη διαδικασία ελέγχου σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να ολοκληρώνεται στον ελάχιστο δυνατό χρόνο. (παρ.10 Αριθ. πρωτ.: ΔΕΛ Β 1103395 ΕΞ 2016/6.7.2016)

6. Οι Προϊστάμενοι των υπηρεσιών ή οι νόμιμοι Αναπληρωτές θα πρέπει να επιβλέπουν της ορθής λειτουργίας των συνεργείων μερικών επιτόπιων ελέγχων, για την εκτέλεση των καθηκόντων τους κατά τρόπο που θα δημιουργεί κλίμα εμπιστοσύνης μεταξύ ελεγκτών και ελεγχόμενων. (παρ.12 Αριθ. πρωτ.: ΔΕΛ Β 1103395 ΕΞ 2016/6.7.2016)

 

https://www.taxheaven.gr